.

In het vaderland Spanje dreigt in 1935 een burgeroorlog uit te breken. En in zijn privéleven loopt het huwelijk met Olga op de klippen. Als Marie-Thérèse dan ook nog zegt dat ze zwanger is van hem, breekt de hel los. Hij moet een keuze gaan maken en als er iets is dat hij niet kan, is het kiezen. Een scheiding wil hij niet omdat hij niet de helft van zijn schilderijen en geld wil afstaan. Hij wikt en weegt, twijfelt… en wordt eind 1936 verliefd op een andere vrouw, Dora Maar. Maar zover is het nog niet.

Hij maakt in 1935 als een dolle etsen: de Minotauromachie. De serie wordt uitgegeven in de Vollard Suite (1939) en wordt door critici als een hoogtepunt in zijn oeuvre beschouwd. De mythische minotaurus is dan zijn nieuwe avatar.

De complete serie is in 2013 in Madrid tentoongesteld onder de titel: Picasso in zijn labyrint. (Zie het spannende introductiefilmpje voor deze tentoonstelling.) Kunstcriticus Juan Carrete Parrondo schreef voor de gelegenheid een essay waarin hij het Dionysische en Apollinische karakter in Picasso’s werk belicht. (Ik schrijf intussen aan een stuk over de vrouwmetafoor bij Picasso en Nietzsche).

Wat ziet hij in dit mythische wezen dat door koning Midas was opgesloten in een labyrint? Elk jaar werden zeven Atheense jongens en meisje aan het monster geofferd. De held Theseus maakte er een eind aan, hij doodde het mens-dier met de hulp van Midas’ dochter, Ariadne.

Waarom de minotaurus?

.

Labyrint

Op Kreta is het monster ontsnapt. Theseus is gevlucht en vaart weg in de verte. Gewond ligt Ariadne te paard, zij is de zwangere Marie-Thérèse, verkleed als matador. Het paard dreigt te worden neergestoken.

Angstig omkijkend naar het monster dat hij is, beklimt zijn ik een ladder. Marie-Thérèse, trouwboeket en huwelijkskaars in de hand, stelt zich op tussen hen in en houdt het beest tegen.

Van een huwelijk komt niets. Eros is sterker dan trouw. Marie-Thérèse kijkt uit het raam, een duif zit bij haar op de vensterbank. Straks zal ze hem weer naar zijn labyrint leiden.  

.

De Minotauromachie is een verzameling droombeelden. Je zou het Picasso’s midlifecrisis kunnen noemen. Hij is 54 en zij 26 jaar. Als sinds haar zeventiende was zij zijn erotische idool. Ze zal altijd in zijn leven blijven, maar nu ze zwanger is, wordt alles anders. Ze kan niet meer een Ariadne voor hem zijn, haar zwangerschap veroorzaakt juist de stress.

Minotauromachie

Het is Françoise Gilot die in 1964 vertelt wat Picasso in de minotaurus zag. Hij zei eens tegen haar: ‘Zoiets als Kreta, daar wonen de minotauren langs de kust. Zij zijn de rijke seigneurs van het eiland. Zij weten dat zij monsters zijn en zij leiden, als dandy’s en dilettanten, een bestaan dat riekt naar decadentie, in huizen die volgepropt zijn met kunstwerken. Zij laten zich graag door mooie vrouwen omringen. Zij sturen de vissers van het eiland erop uit om meisjes van de omliggende eilanden te roven. Als de hitte van de dag voorbij is, laten zij de beeldhouwers en hun modellen komen en vieren feest met hen; er is muziek, er wordt gedanst en iedereen zwelgt in mossels en champagne tot de melancholie verdwenen is en de euforie intreedt. Daarna wordt het een orgie. Er is ons geleerd dat Theseus de Minotauros kwam doden, maar het was er maar een van de vele. Het vond elke zondag plaats: een jonge Attische Griek stak van het vasteland over en als hij een minotauros doodde, maakte hij alle vrouwen gelukkig, vooral de oudere.’

.

En hij vervolgt: ‘Een minotauros geeft het zijn vrouwen goed, maar hij regeert door middel van schrik en zij zijn blij als zij hem gedood zien worden. Een minotauros kan niet ter wille van zichzelf bemind worden. Hij denkt althans dat dit niet mogelijk is. Op de een of andere manier lijkt het hem onaannemelijk. Misschien dat hij daarom braspartijen op touw zet. Zie je deze minotauros die een slapende vrouw bewaakt? Hij verdiept zich in haar, hij wil proberen haar gedachten te lezen. Hij wil weten of ze van hem houdt, juist omdat hij een monster is. Vrouwen zijn er gek genoeg voor, zie je. Kijk je goed, dan kun je niet uitmaken of hij haar wil wekken, of vermoorden.’

.